Nằm giữa làng Quốc Tuấn (trước đây gọi là làng A Mè) xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh), cây đa cổ thụ đã tồn tại hơn 300 năm.
Cây đa cao 40 m, tán lá rộng với hơn 10 nhánh lớn, tạo bóng mát cho cả khu vực rộng lớn. Được người dân địa phương truyền tụng, cây đa gắn liền với nhiều sự kiện quan trọng lịch sử của làng, từ thời kỳ chiến tranh cho đến những năm tháng gian khó của mùa lũ.
Ông Phan Quốc Vỹ (86 tuổi, trú xã Cẩm Mỹ) cho biết, cây đa to đến mười người ôm. Trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt, dưới tán cây đa, biết bao cuộc chia ly xúc động đã diễn ra khi những người con của làng lên đường bảo vệ Tổ quốc. Bóng mát của cây đã che chở, bảo vệ dân làng trong những thời khắc khó khăn nhất.
Trải qua hàng trăm năm, gốc và thân cây đa có nhiều ụ nổi, lớp vỏ sần sùi, rêu xanh khắp gốc, cành cây. Cây đa hơn 300 tuổi, vẫn đâm chồi, phát triển xanh tốt, mặc dù trải qua nhiều năm tháng và sự tàn phá của thời gian.
Những năm qua, tại gốc đa này, người dân địa phương cũng lập nên miếu thờ Thành Hoàng làng. Là địa điểm sinh hoạt tâm linh của người dân trong các ngày rằm và ngày mùng một. Dưới tán cây, những buổi họp làng và các hoạt động cộng đồng cũng được diễn ra qua bao đời nay.
Theo các cụ cao niên ở làng Quốc Tuấn, trong suốt cuộc chiến tranh chống Pháp và Mỹ, cây đa là nơi trú ẩn an toàn cho các chiến sĩ và người dân khi bị thương. Những nhánh cây to, rậm rạp đã che chắn quân ta trước sự tấn công của máy bay địch, trở thành "lá chắn" hữu hiệu giúp bảo vệ lực lượng bộ đội, dân quân.
Lãnh đạo UBND xã Cẩm Mỹ, cho biết, người dân địa phương luôn coi cây đa 300 tuổi là báu vật của làng và cùng nhau bảo vệ, chăm sóc cây cổ thụ. Địa phương luôn vận động bà con tôn tạo, tu sửa và dọn dẹp thường xuyên để gìn giữ nét đẹp của cây cũng như sự linh thiêng tại miếu thờ Thành Hoàng làng. Hàng năm, chúng tôi giao cho các đoàn thể địa phương chăm sóc cây, đồng thời kêu gọi đầu tư để hoàn thiện thêm các hạng mục, giúp khu vực này trở nên khang trang hơn.
Cận cảnh cây đa trăm năm tuổi ở Hà Tĩnh. Video: Phạm Trường.
