Rong câu chỉ vàng hay còn gọi với tên rau câu chỉ vàng, rong biển tóc tiên… là loại mọc sâu trong vùng nước lợ, nhiều nhất ở vùng đầm phá, ngã ba các cửa sông là môi trường thích hợp cho cây tảo thủy sinh này phát triển.
Rong câu thuộc một họ với rau câu chân vịt nhưng sợi rong mỏng như sợi tóc hay lá liễu, có màu vàng nâu nhạt tự nhiên, khi ngâm trong nước, rong sẽ nở ra.
Rong câu chỉ vàng có hình dáng sợi nhỏ dài như chỉ, màu vàng óng ánh tự nhiên, mềm mại khi ngâm nước và giòn nhẹ khi chế biến. Rong câu chỉ vàng rất giàu chất xơ hòa tan, đặc biệt là agar và carrageenan - hai chất có khả năng tạo đông và làm đặc thực phẩm. Đặc tính nổi bật của rong câu chỉ vàng là tính thanh mát, dễ chế biến, khi nấu không cần thêm nhiều phụ gia mà vẫn giữ được độ dai giòn tự nhiên và màu sắc bắt mắt.
Lượng chất xơ cao trong rong câu giúp hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón. Các thành phần vi khoáng trong loài rong thủy sinh còn giúp thanh nhiệt, giải độc cơ thể, rất phù hợp sử dụng trong những ngày hè nắng nóng. Hiện nay, loại rong này còn được khai thác, chế biến thành các sản phẩm khô tiện lợi, dễ bảo quản và sử dụng quanh năm.
Tuy có nhiều công dụng, song trong việc nuôi trồng thủy, hải sản thì rong câu chỉ vàng vừa có lợi, vừa gây hại trực tiếp đến quá trình canh tác của ngư dân, ảnh hưởng đến chất lượng của vật nuôi.
Các chủ vuông tôm cho biết, rong câu chỉ vàng có khả năng hấp thụ chất hữu cơ dư thừa và kim loại nặng trong nước, nhờ đó giảm thiểu ô nhiễm, ổn định hệ sinh thái trong ao nuôi. Tuy nhiên, nếu rong phát triển số lượng nhiều trong vuông nuôi tôm có thể khiến môi trường nước bị cạn oxy.
Do đó, người dân nuôi tôm thường vứt rong hoặc dùng thuốc diệt để tránh rong phát triển ồ ạt, mất kiểm soát. Tuy nhiên, những năm gần đây nhận thấy giá trị kinh tế của rong câu chỉ vàng, nhiều người dân nuôi tôm đã vớt rong câu đem bán. Nhờ đó, nhiều người dân có thêm thu nhập ổn định từ cách làm này.
Ông Nguyễn Văn Lũy (ngụ huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau) là một trong những ngư dân đã kiếm được tiền triệu mỗi ngày nhờ thu hoạch rong câu chỉ vàng.
"Vài năm gần đây, thương lái thu mua rong câu chỉ vàng để chế biến thức ăn cho gia súc hoặc để xử lý nước trong các đầm nuôi tôm công nghiệp công nghệ cao tuần hoàn khép kín. Từ đó, góp phần cải thiện thu nhập đáng kể cho gia đình, mỗi ngày thu nhập 1-2 triệu đồng từ vớt rong câu chỉ vàng để bán" - ông Lũy tâm sự.
Theo nhiều ngư dân, việc khai thác rong câu chỉ vàng còn mang tính linh hoạt cao.
Ngư dân không cần đầu tư máy móc thiết bị hiện đại để thu hoạch mà chỉ cần dùng vợt vớt nhẹ nhàng dưới mặt nước. Thương lái thu mua rong tươi ngay tại vuông với giá dao động từ 4.000-6.000 đồng/kg tùy thời điểm. Bình quân mỗi ngày, một hộ có thể thu hoạch từ 100-300kg rong, mang lại thu nhập ổn định trong thời gian chờ thu hoạch tôm.
Gia đình chị Nguyễn Thị Hằng (ngụ huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau) cho biết nhờ sự xuất hiện của loài rong này, việc nuôi tôm, cua trở nên bớt bấp bênh hơn. "Hiện tại, nguồn lợi từ việc nuôi tôm, cua cho thu nhập rất bấp bênh, nên tôi và nhiều gia đình khác bắt đầu trồng loại rong này để bán cho thương lái", chị Hằng chia sẻ.
Các chủ vuông tôm cho biết, việc áp dụng quy trình nuôi tôm kết hợp với vớt rong câu chỉ vàng vừa cho thu nhập ổn định còn giúp môi trường nuôi tôm khá tốt, hạn chế rong tạp phát triển. Bên cạnh đó, ngư dân còn kiểm soát được tỷ lệ sống của tôm ở giai đoạn đầu, môi trường ít ô nhiễm, nên năng suất và sản lượng tăng so với nuôi truyền thống.
Được biết rong câu chỉ vàng xuất hiện theo mùa từ tháng 5 đến tháng 3 năm sau.
Ông Nguyễn Thu (ngụ thị xã Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi) cho biết, mỗi ngày ông ngâm mình xuống đầu từ 5h - 8h sáng thì vào bờ do thủy triều lên. Sau thời gian tỉ mẩn, toàn bộ số rong tươi thu được, ông tranh thủ rửa sạch và mang về phơi khô.
“Phơi rong câu cũng giống như phơi lúa, không được để mắc mưa, nếu không rong bị rã ra thì coi như mất hết công sức ngụp lặn giữa đầm của mấy hôm trước. Khi vớt lên rong câu có màu đen, phơi khoảng 2 nắng 2 sương thì có màu tím. Lúc chuyển sang màu tím là lúc bắt đầu rửa thêm nước cho thật sạch rồi phơi khô. Rong câu thành phẩm có màu vàng nhạt. Tầm 30kg rong câu tươi, phơi khô ngót lại chỉ còn một ký rong câu thành phẩm” - ông Thu tâm sự về khó khăn của công việc thu hoạch, sản xuất rong câu chỉ vàng khô.
Trung bình mỗi buổi vớt rong, người dân thu được khoảng 2kg rong khô thành phẩm. Với mức giá thành dao động từ 130.000-150.000 đồng/ngày, người dân có thể bỏ túi khoảng 300.000 đồng nhờ thứ “lộc trời” này.
Việc tận dụng rong câu chỉ vàng trong các ao hồ nước mặn, nước lợ và các vuông nuôi tôm, cua đã mở ra hướng đi mới cho người dân ven biển. Không chỉ giúp cải thiện thu nhập đáng kể, mô hình này còn góp phần bảo vệ môi trường, ổn định hệ sinh thái nuôi trồng. Với sự linh hoạt, dễ khai thác và nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng, rong câu chỉ vàng đang trở thành nguồn "lộc trời" quý giá, giúp nhiều gia đình ven biển có thêm cơ hội vươn lên phát triển kinh tế bền vững trong tương lai.
