Việt Nam sở hữu đường bờ biển dài và nguồn thủy sản phong phú, nhưng trong vô vàn loài cá quý, cá sủ vàng (tên khoa học Otolithoides biauritus) lại được xem là “báu vật đại dương”. Loài cá này còn được gọi là cá sủ vây vàng, thuộc bộ cá vược, họ Sciaenidae.
Chúng có kích thước lớn, quý hiếm và giá trị kinh tế đặc biệt cao, đến mức được định giá bằng tiền tỷ, trở thành niềm khao khát của giới sành ăn cũng như các nhà buôn thủy sản trên thế giới.
Cá sủ vàng phân bố ở nhiều quốc gia như Ấn Độ, Sri Lanka, Indonesia, Trung Quốc và Việt Nam. Mặc dù sinh sống chủ yếu ở biển, nhưng khi đến mùa sinh sản (từ tháng 1 đến tháng 4 hàng năm), chúng di chuyển vào vùng cửa sông nước lợ để đẻ trứng. Sau khi nở, đàn cá con tiếp tục bơi ngược vào sông ngọt, sinh trưởng trong 1–2 năm đầu trước khi quay về biển khơi.
Ở Việt Nam, cá sủ vàng từng xuất hiện rải rác từ Bắc vào Nam, đặc biệt có ở Thanh Hóa, Nghệ An, nhưng nay số lượng đã suy giảm nghiêm trọng, hiếm khi bắt gặp.
Sở dĩ cá sủ vàng được mệnh danh là “cá tiền tỷ” bởi thịt và đặc biệt là bong bóng của chúng vô cùng quý hiếm. Thịt cá sủ vàng có vị ngọt, thơm, giàu dinh dưỡng, được người Hồng Kông, Trung Quốc và Nhật Bản ưa chuộng. Người Trung Quốc còn tin rằng ăn cá sủ vàng mang lại may mắn, thịnh vượng. Với người Việt, loài cá này chẳng khác nào “lộc trời” vì sự hiếm hoi và giá trị vượt trội.
Phần đắt giá nhất chính là bong bóng cá. Sau khi phơi khô, bong bóng cá sủ vàng chứa hàm lượng đạm cực cao – cứ 500g thì có tới 442g đạm, được ví ngang hàng với nhân sâm. Nhờ vậy, nó trở thành dược liệu đại bổ, có tác dụng tăng cường sinh lực, hoạt huyết, phục hồi sức khỏe cho người suy nhược. Chính vì công dụng này, giá bong bóng cá sủ vàng trên thị trường quốc tế có thể dao động từ 45.000 – 55.000 USD/kg (tương đương 1–1,25 tỷ đồng/kg).
Không chỉ có giá trị dinh dưỡng, cá sủ vàng còn đóng góp cho y học tiên tiến. Bong bóng của loài cá này là nguyên liệu quý để sản xuất chỉ khâu tự tiêu dùng trong phẫu thuật. Loại chỉ đặc biệt này có ưu điểm không gây phản ứng phụ, giúp vết mổ mau lành, hạn chế nhiễm trùng và tự phân hủy trong cơ thể bệnh nhân. Hiện công nghệ sản xuất chỉ tự tiêu từ bong bóng cá sủ vàng mới phổ biến ở Trung Quốc, Nhật Bản, trong khi Việt Nam chưa ghi nhận việc ứng dụng.
Do giá trị quá cao, mỗi lần cá sủ vàng xuất hiện đều thu hút sự chú ý. Năm 2013, anh Bùi Đình Thắng (ở Hưng Yên) may mắn đánh bắt được một con cá dài 2,1m tại vùng biển ngoài cảng Diêm Điền. Ngay sau đó, nhiều đại gia sẵn sàng trả giá 1,6 tỷ đồng, thậm chí có người nâng lên tới 3 tỷ đồng để sở hữu. Những thương vụ “khủng” như vậy khiến cá sủ vàng được ví như “vé số độc đắc” của ngư dân.
Tuy nhiên, sự săn lùng ráo riết và tình trạng khai thác quá mức khiến cá sủ vàng ngày càng khan hiếm. Tại nhiều vùng biển Việt Nam, gần như không còn thấy loài cá này xuất hiện. Nếu không có biện pháp quản lý, bảo tồn và khai thác hợp lý, cá sủ vàng có nguy cơ biến mất khỏi tự nhiên.
