Giữa cái nắng oi ả của mùa hè, khi mọi người đổ xô tìm kiếm những thức uống mát lành, ở một số vùng quê Việt Nam, một loài cây từng bị bỏ quên đang âm thầm “lên ngôi” thành đặc sản. Người dân địa phương gọi vui nó là “lộc trời” vì đây là loài cây mọc dại, không hiếm có trong tự nhiên và dễ dàng thích nghi với nhiều kiểu khí hậu, vùng đất khác nhau. Đó chính là cây nha đam, hay còn gọi là lô hội.
Nha đam thường được biết đến là một nguyên liệu với nhiều công dụng trong việc làm đẹp. Không chỉ vậy, loài cây này còn giàu giá trị dinh dưỡng và sở hữu nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe. Nha đam có thành phần chứa nhiều các chất dinh dưỡng như các chất chống oxy hóa, các loại vitamin (A, C, E), magie, canxi, kẽm… giúp cân bằng vóc dáng, cải thiện nhan sắc và cung cấp nhiều chất cần thiết cho cơ thể.
Trước đây, nha đam chỉ là cây mọc dại nhưng hiện tại, nhiều nhà nông đã bắt đầu đẩy mạnh canh tác và thu được nhiều tín hiệu khả quan.
Cây nha đam là loại cây dễ trồng, thích hợp với nhiều loại đất nhưng phát triển tốt nhất ở đất tơi xốp, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng. Quá trình trồng bắt đầu từ việc chọn giống tốt không sâu bệnh, thường là cây con cao khoảng 15-20 cm. Sau khi làm đất, người trồng lên luống cao 20-25 cm để tránh úng, trồng cây cách nhau 40-50 cm. Nha đam ưa nắng, cần trồng ở nơi thoáng đãng, nhận đủ ánh sáng mặt trời.
Trong quá trình chăm sóc, cần tưới nước vừa phải, khoảng 2-3 lần/tuần, tránh để đất quá ẩm gây thối rễ. Nha đam gần như không bị sâu bệnh nhiều, nhưng vẫn cần kiểm tra định kỳ để xử lý khi có nấm hoặc rệp. Định kỳ 1-2 tháng bón phân hữu cơ hoai mục hoặc phân vi sinh để lá dày, mọng nước. Sau khoảng 6-9 tháng, cây nha đam có thể thu hoạch, cắt sát gốc để cây tiếp tục ra nhánh mới, duy trì năng suất ổn định quanh năm. Do đó, khi chọn giống cây này để canh tác, người nông dân không cần đầu tư nhiều công sức nhưng vẫn có thể thu lại năng suất cao.
Chi phí đầu tư trồng cây nha đam không cao, khoảng 10 triệu đồng mỗi sào nhưng mang lại thu nhập ổn định, do đó nhiều nông dân đã chuyển hướng canh tác hoặc kết hợp trồng xen canh với các loại hoa màu, rau củ.
Trước đây, trên hơn 2 sào đất cát của gia đình, chị Phan Thị Ngân Tho (ngụ tỉnh Khánh Hòa) chủ yếu canh tác hành, tỏi. Tuy nhiên, chị chia sẻ chi phí đầu tư cho 2 loại cây này khá cao, công chăm sóc tốn kém, mà hiệu quả kinh tế không như mong đợi. Sau khi tìm hiểu thông tin về giống cây giàu dinh dưỡng mà được nhiều chị em phụ nữ thích mê, nên chị quyết định chuyển sang trồng cây nha đam.
"Trồng hành tỏi phải bỏ nhiều vốn, nhiều công, giá củ thì bấp bênh. Trong khi đó, cây nha đam dễ trồng, ít tốn chi phí, thu hoạch quanh năm. Nhờ cây nha đam mà gia đình tôi có thu nhập ổn định, lo được cho con cái, cuộc sống cũng đỡ vất vả hơn" - chị Tho tâm sự với báo chí.
Để hạn chế sâu bệnh, người nông dân luôn giữ cho vườn sạch cỏ, thoáng gió và khô ráo, tránh tình trạng ứ đọng nước dễ gây hư hại rễ. Phân hữu cơ được ưu tiên sử dụng, phù hợp với định hướng sản xuất nông nghiệp sạch, bền vững.
Tương tự, chị Vương Thị Minh Thuận (ngụ TP.Huế) cũng đổi đời nhờ giống cây mọc dại này. Theo chị nông dân tâm sự, nha đam trồng tầm 7-9 tháng thì cho thu hoạch những lứa đầu. Sau đó, đều đặn tầm một tháng thì thu hoạch lứa tiếp theo.
Để cây phát triển tốt, tiết kiệm chi phí đầu tư chị Thuận đã áp dụng mô hình ủ phân hữu cơ, tận dụng nguồn phế phẩm có ở địa phương như vỏ trấu, vỏ đậu, bèo, rơm và mua thêm phân bò về ủ hoai mục để bón cho nha đam. Vừa giúp nha đam phát triển tốt, vừa bảo vệ môi trường và nguồn nước ngầm.
Mô hình trồng cây nha đam đã đem lại cho chị Thuận khoản thu nhập 10 triệu đồng/tháng.
“Thật ra trồng cây nha đam rất dễ, chỉ cần chăm bón phân, tưới nước vào mùa hè là cây phát triển rất tốt và cho năng suất cao.
Ngoài thu hoạch lá còn có thể bán cây giống. Trồng nha đam hoàn toàn không bón phân hóa học, nhưng trước khi xuống giống cần làm tốt khâu xử lý đất, như: trộn phân vi sinh để đất tơi xốp, lên luống và đòi hỏi phải có cách bố trí mật độ cây trồng hợp lý để cây hấp thụ được dinh dưỡng" - chị Thuận chia sẻ.
Đầu ra của loại cây trồng này thuận lợi vì thị trường khá ưa chuộng. Mặc dù vườn nha đam hơn 3 ngàn cây, cho thu hoạch quanh năm, nhưng chị Thuận chủ yếu vẫn bán lẻ vì số lượng không đủ cung cấp cho sỉ.
Bởi cây nha đam rất tốt cho sức khỏe, dễ chế biến nên chị Thuận bán bẹ nha đam rất được giá, từ 15.000 đồng/kg. Hơn 3.000 cây nha đam trồng trong vườn, mỗi ngày chị bán tầm 20kg bẹ nha đam, mang lại cho chị thu nhập trên dưới 10 triệu đồng/tháng. Nhờ thu nhập từ cây nha đam, cuộc sống của gia đình chị nay đã khá hơn.
Từ một loài cây mọc dại ở góc vườn, ven bờ ruộng, nha đam nay đã vươn mình trở thành “lộc trời” mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều hộ gia đình. Với ưu điểm dễ trồng, chi phí đầu tư thấp, ít tốn công chăm sóc nhưng cho năng suất quanh năm, nha đam không chỉ giúp nông dân cải thiện đời sống mà còn góp phần tạo việc làm tại chỗ, tận dụng hiệu quả diện tích đất canh tác bỏ trống.
