Trong những năm gần đây, nhiều nông dân Việt Nam đã tìm thấy “chìa khóa đổi đời” từ một loài động vật mang biểu tượng của sự trường thọ và phú quý trong văn hóa Á Đông đó chính là hươu sao. Nó còn được mệnh danh là “con vật của sự giàu có” khi mang đến nguồn lợi kinh tế bền vững, đặc biệt nhờ một bộ phận quý hiếm được ví như “thần dược” chính là nhung hươu.
Nhung hươu là phần sừng non của hươu, nai đực mới mọc, chưa bị vôi hóa hoặc cứng lại. Phía ngoài có lớp lông mềm, lông tơ bao phủ. Nhung hươu còn có tên gọi khác là lộc nhung, ban long châu, hoàng mao nhung, huyết nhung...
Nhắc đến hươu sao, người ta thường nghĩ ngay đến hình ảnh loài thú hiền lành, dáng vẻ thanh thoát, khoác lên người bộ lông có những đốm trắng độc đáo. Nhưng ít ai biết rằng, chính cặp nhung non mọc ra từ sừng hươu đực lại là báu vật được Đông y.
Nhung hươu chứa hơn 25 loại axit amin, khoáng chất, hormone tăng trưởng và collagen tự nhiên - được xem là vị thuốc quý giúp bổ khí huyết, tăng cường sinh lực, cải thiện trí nhớ, làm chậm lão hóa. Không chỉ có giá trị trong y học cổ truyền, nhung hươu ngày nay còn được ứng dụng rộng rãi trong ngành thực phẩm chức năng và mỹ phẩm cao cấp, góp phần đưa giá trị của nghề nuôi hươu lên tầm cao mới.
Điều đặc biệt là mô hình này không đòi hỏi diện tích lớn, chi phí đầu tư ban đầu không quá cao, nhưng mang hiệu quả kinh tế lại vượt trội so với nhiều vật nuôi khác.
Từ việc “lấy nhung” định kỳ mỗi năm một lần, người nuôi có thể thu nhập hàng chục triệu đồng chỉ từ một con hươu. Cộng thêm phân hươu được tận dụng làm phân bón hữu cơ, da và sừng khô có thể chế tác đồ mỹ nghệ, thịt hươu được tiêu thụ trong nhà hàng đặc sản… Từ đó, người nuôi có thể đa dạng hình thức kinh doanh, mở ra nhiều hướng đi mới cho các hộ nông dân.
Theo một số hộ nông dân cho biết, hươu nuôi khoảng 2 năm là cho nhung, nhưng do hươu còn tơ nên nhung nhỏ. Phải từ 5 - 7 tuổi, hươu đạt độ tuổi trưởng thành mới cho nhung to và chất lượng. Nhung hươu từ 45 - 50 ngày đạt chuẩn thu hoạch, nếu trễ từ 55 - 60 ngày nhung bị già, giảm giá trị.
Cứ khoảng 8 tháng, hươu đực được lấy nhung một lần, trung bình từ 500 - 800gr/con.
Anh Nguyễn Văn Hiền (ngụ tỉnh Nghệ An) là một trong những nông dân có nhiều kinh nghiệm nuôi con vật có bộ phận được ví là “thần dược” này. Từ 10 con hươu giống ban đầu, đến nay trang trại của anh phát triển lên hơn 100 con. Trong đó, khoảng 40 con cho khai thác với sản lượng 20-30kg/năm.
Theo chia sẻ của anh Hiền, bí quyết giúp anh thành công trong nghề chính là chế độ chăm sóc tỉ mỉ và khoa học. Đàn hươu tại trang trại được nuôi chủ yếu bằng thức ăn tươi sạch như cỏ, rau, lá rừng, kết hợp cùng các loại thức ăn ủ men giàu dinh dưỡng để tăng sức đề kháng và giúp hươu phát triển ổn định.
Anh cũng đặc biệt chú trọng đến môi trường sống của đàn hươu. Chuồng trại được thiết kế sao cho mát mẻ vào mùa hè, ấm áp khi mùa đông tới, đồng thời có hệ thống xử lý chất thải khép kín, đảm bảo vệ sinh và hạn chế mầm bệnh. “Khi các yếu tố này được đảm bảo, đàn hươu mới phát triển khỏe mạnh, ít bệnh tật và cho nhung đều, chất lượng cao”, anh Hiền tiết lộ với báo chí về cách chăm sóc đàn hươu sao của mình.
Không chỉ dừng lại ở việc nuôi hươu lấy nhung, anh Hiền còn mở rộng sang mô hình nuôi hươu sinh sản, cung cấp con giống chất lượng cao cho bà con trong vùng. Mỗi cặp hươu giống có giá khoảng 38 triệu đồng, mang lại nguồn thu ổn định và bền vững cho trang trại.
Để duy trì chất lượng đàn giống, anh Hiền mạnh dạn đầu tư hàng trăm triệu đồng để nhập về những con đực giống khỏe mạnh, cho nhung to và dày. Bên cạnh đó, anh còn áp dụng chính sách bao tiêu sản phẩm, thu mua lại nhung hươu của người dân với giá 12 triệu đồng/kg, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật chăm sóc và nuôi dưỡng, giúp nhiều hộ dân yên tâm phát triển nghề nuôi hươu một cách hiệu quả và bền vững.
Từ 10 con hươu giống ban đầu, đến nay trang trại của anh Hiền đã phát triển lên gần 100 con, trong đó khoảng 40 con đã cho lộc nhung với sản lượng 20-30kg/năm. Hươu giống xuất bán với giá trung bình 38 triệu đồng/cặp, mang lại nguồn thu ổn định.
Với kinh nghiệm hơn 10 năm nuôi hươu sao, ông Lương Văn Tăng (ngụ Nghệ An) khẳng định nuôi hươu sao là hướng đi giúp nông dân ổn định kinh tế và làm giàu bền vững.
Ban đầu, ông tự học hỏi và đầu tư mua 2 cặp hươu về nuôi. Qua 2 năm chăm sóc, hươu cái bắt đầu sinh sản và hươu đực cho khai thác nhung. Từ nuôi hươu sao đã giúp gia đình ông từng bước ổn định kinh tế, tích lũy thêm được nhiều kinh nghiệm trong chăm sóc vật nuôi. Đến nay, ông Tăng đã có đàn hươu gần 30 con.
Theo ông Tăng, nuôi hươu khá nhàn, chủ yếu cho ăn cỏ, lá cây, rau củ sẵn có nên chi phí thấp. Chuồng trại chỉ cần thoáng mát, sạch sẽ, mỗi tuần vệ sinh một lần. Hươu khỏe, ít bệnh, chỉ cần chăm kỹ hơn khi vào mùa mọc nhung để nhung đạt chất lượng cao.
Theo ông, hươu đực từ hai năm tuổi đã có thể bắt đầu cho nhung. Từ khi nhung nhú đến khi cắt chỉ mất khoảng 45 ngày.
Hiện mỗi con hươu cho khoảng 1-1,5 kg nhung/năm, giá 8–10 triệu đồng/kg. Ngoài ra, ông còn bán hươu giống từ 30-36 triệu đồng/con, giúp gia đình thu về trên 200 triệu đồng mỗi năm. “Nuôi hươu sao không khó, chỉ cần kiên trì và chăm đúng cách, con hươu sẽ không phụ công mình", ông Tăng chia sẻ với báo chí.
Có thể thấy, nuôi hươu sao đang mở ra hướng làm kinh tế hiệu quả, bền vững cho người nông dân. Không chỉ mang lại nguồn thu ổn định nhờ “thần dược” nhung hươu, nghề này còn tận dụng tối đa mọi giá trị từ con hươu, giúp nhiều hộ dân cải thiện thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống.
